Biodiversiteit is overal in de stad aanwezig. Een goed uitgevoerde vergroeningstrategie moet niet alleen de biodiversiteit behouden, maar deze ook verrijken, zodat er meer complexe ecosystemen kunnen ontstaan, tot groot plezier van de bewoners.
92 % van de Fransen betreuren het gebrek aan natuur in de stad
Een opiniepeiling uitgevoerd in 2018 toont aan dat 92 % van de Fransen het gebrek aan natuur in de stad betreuren. Twee jaar eerder ondervroeg het IFOP de bevolking over een vergelijkbare vraag en ontdekte dat 8 op de 10 Fransen graag dichtbij een groen gebied willen wonen.
Deze behoefte werd versterkt door de lockdown tijdens de gezondheidscrisis. De nabijheid van de natuur werd door sommige mensen als een vitale behoefte ervaren, wat hen ertoe aanzette de stad te verlaten en naar meer afgelegen en beschermde gebieden te trekken.
De biodiversiteit bestaat echter wel degelijk in de stad, zelfs als de omvang ervan soms beperkt is tot enkele stukjes die slecht met elkaar verbonden zijn. De uitdaging voor het behoud van biodiversiteit in de stad ligt deels in het wegnemen van de grenzen tussen ecosystemen.
Voor insecten, vogels en zoogdieren gaat de vraag niet alleen over de oppervlakte die beplant is. Er moet gekeken worden naar de verdeling van natuurgebieden op het stedelijke grondgebied en de mogelijkheden voor verbindingen: paden, boomrijke lanen, waterlopen...
Om het simpel te zeggen, is het beter om een veelheid aan kleine, harmonieus verdeelde ruimtes te hebben dan één gigantisch "Central Park" omringd door een betonnen gordel met een uitgestrekt gebied van verhard en ondoorlatend oppervlak.
Hoe de biodiversiteit in de stad behouden?
Het behoud van biodiversiteit begint met de bescherming van wat er al is, wat op natuurlijke wijze zal worden bevorderd door de integratie van nieuwe natuurlijke ruimtes.
De rol van parken en tuinen
De meeste gemeenten zijn het eens over het vermogen van groene ruimtes om het brede publiek bewust te maken. Open tuinen, pleinen en parken herbergen een deel van de biodiversiteit, waarschijnlijk de meest zichtbare voor de belastingbetalers. Deze zichtbaarheid is essentieel om steun te creëren voor meer ambitieuze projecten voor stedelijke biodiversiteit.
Biodiversiteitsniches die beschermd moeten worden
Hoe de biodiversiteit behouden als we niet weten waar we het moeten zoeken? Leven kan zich schuilhouden op de meest onopvallende plekken: tussen de stenen van een verkeersvrije zone in het stadscentrum, aan de voet van straatbomen, in de bloembakken op balkons... Organismen ontwikkelen zich ook op verlaten plekken zoals braakliggende terreinen of leegstaande percelen. Het probleem met deze ecosystemen ligt niet in hun beperkte grootte, maar in hun gebrek aan rijkdom.
Verarmde ecosystemen
Biodiversiteit is aanwezig in de stad, maar is doorgaans verarmd in vergelijking met die op speciaal ingerichte of natuurlijk bewaarde locaties. De soorten die zich spontaan in stedelijke omgevingen hebben kunnen ontwikkelen, delen vaak gemeenschappelijke kenmerken. Zo komen dezelfde soorten vaak van de ene stad naar de andere.
Daarnaast maken een deel van de planten en dieren in de stedelijke ruimte deel uit van diegenen die door de bewoners zijn geselecteerd op basis van domesticiteit (zoals katten en honden) of smaak (zoals aromatische planten, schaduwplanten of decoratieve planten...).
Deze zorgvuldig geselecteerde soorten vormen echter slechts een klein deel van de flora en fauna in de stad. Bijvoorbeeld, niemand heeft expliciet ratten of kakkerlakken uitgenodigd, en toch voeden ze zich met ons afval en dragen ze op hun manier bij aan het recycleren van het vuil.
Desondanks dragen ze allemaal bij aan een zekere uniformiteit van de ecosystemen. Het is duidelijk dat, om de stedelijke biodiversiteit te verrijken, we diepgaand moeten ingrijpen op onze levensstijl en de manier waarop we de stad beheren.
Wat zijn de stedelijke inrichtingsstrategieën voor biodiversiteit?
De gangbare stedelijke inrichtingsstrategieën voor de bescherming van biodiversiteit bestaan uit het corrigeren van de oorspronkelijke fouten van verstedelijking. Dit omvat: fragmentatie, ongunstige klimatologische omstandigheden en een gebrek aan diversiteit.
Groene netwerken: corridors van het leven
Groene netwerken zijn plantaardige bruggen die door verhardde gebieden heen lopen om twee natuurlijke ruimtes met elkaar te verbinden. In deze benadering telt elke ruimte. Er wordt zowel aandacht besteed aan grote stedelijke parken als aan de voet van bomen. Alles wat de interactie tussen de afgesloten ecosystemen in de stad bevordert, draagt bij aan het verrijken van de stedelijke biodiversiteit.
Het vergroenen van gebouwen en openbare ruimte
Om deze continuïteit te waarborgen, moet het mogelijk zijn om overal te planten waar het technisch haalbaar is. Daken en groene muren zijn daardoor de nieuwe platforms voor het bloeien van het leven, en bieden onderdak aan de biodiversiteit in de steden.
Zelfs basale inrichtingen zoals bloembakken nemen de taak over, tot aan het volgende stukje beschermde natuur. Dit kan een tuin of een gezamenlijke moestuin zijn, of zelfs een microbos waar dieren onderdak kunnen vinden.
Betere regulatie van de zomerse temperaturen
De bescherming van het bestaande ecosysteem en de creatie van nieuwe groenruimtes dragen bij aan een positieve kringloop voor zowel de stad als de biodiversiteit. Groene ruimtes worden vaak vergeleken met de longen van de planeet. De natuur in de stad absorbeert voedingsstoffen en water uit de bodem. Deze elementen worden vervolgens via het transpiratieproces naar de bladeren geleid. De daaropvolgende verdamping koelt de lucht af.
Bovendien bevorderen niet-verharde bodems de overdracht van vloeibaar water van de aarde naar de atmosfeer. Al deze fenomenen dragen bij aan de evapotranspiratie, die overmatige temperatuurstijgingen in de stad voorkomt, welke anders zouden leiden tot de vorming van hitte-eilanden. Deze betere thermische regulatie is bovendien gunstig voor de ontwikkeling van een nieuwe biodiversiteit, die op haar beurt zal bijdragen aan de verdere verkoeling van de stad.
Stad en biodiversiteit: op weg naar nieuw straatmeubilair
Het straatmeubilair van de stad van de toekomst moet ook de integratie van groen in de stedelijke ruimte bevorderen. Francioli, specialist in de inrichting van de openbare ruimte, biedt straatmeubilair dat aansluit bij de ambities van de stad van morgen.
De bloembakbank is een van deze eenvoudige en effectieve oplossingen om de leefomgeving en de functionaliteit van openbare ruimtes te verbeteren. Deze 2-in-1 uitrusting, die comfortabel en origineel is, biedt plaats aan twee personen in de buurt van planten en bloemen, die kunnen worden geselecteerd op basis van de vergroeningstrategie van de stad.
Bij deze inrichtingen worden de eigenschappen van beton benut ten behoeve van de stad en de biodiversiteit. Het materiaal is inert voor het milieu, brandbestendig en bestand tegen slijtage, waardoor het een natuurlijke bondgenoot is voor de vergroening van steden.